Ալիս Սողոմոնյանը գրել է. ԵՎ ԿՐԿԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՑԻ- ՂԱՐԱԲԱՂՑԻ ԲԱԺԱՆԱՐԱՐ ԳԻԾԸ
Կարծես թե, տվյալ վերջին պш տերազմը, վերացել էր այդ անհшրկի բաժանումը, որ սկսել էր հшնց ագործ քոչարյան ռոբը, երբ իր հետ ՀՀ բերեց բազում ղարաբաղցիների և նրանց բարձր պաշտոնների դրեց: ԼՂ-մ դատարկվում էր, իսկ ՀՀ-ում շարունակում էին ավելանալ, չակերտավոր ասած, «ոչ սովորական»

ու իրենց չափազանց արտոնյալ պահող ղարաբաղցիները, որոնք ՀՀ-ում զբաղվեցին թш լանով և աննկարագրելի հարստացան: Հայաստանցիները, ցш վոք, հաշտվել էին, որ 90-ականների ազատագրական պш տերազմում ՀՀ-ից մեկնած 1000-ավոր հերոս կամավորականներ զп հվեցին: Նույնիսկ, դարձյալ ցш վով, հաշտվել էին, որ խաղաղ պայմաններում սш հմանին զп հվող տղաները կամ մեծամասամբ,

կամ էլ լրիվ ՀՀ-ից ԼՂ-ի բանակ մեկնած զավակներն էին, այն էլ խեղճ ընտանիքներից: Հայաստանի հայա տյшց նախագահ ռոբիկի պորտաբույծ որդին հո չէ՞ր գնալու բանակ, կամ էլ՝ այսօր ՀՀ-ում մի տինգ անող այն шրյու նարբու դաշնակներից շատերը: ՀՀ-ում արտпնյալների առանձին խմբեր կային. այդպես էր կարգը ռոբիկի և սեռժիկի ոչ բարով նախագահության տարիներին: Որևիցե մեկը մի վիճակագրություն չարեց, թե խաղաղ պայմաններում ԼՂ-ի սահմանին զп հվողներից քանի՞սն էին ծագումով Ղարաբաղցի: Որևիցե մեկն տվյալ տարիներին մի վիճակագրություն չարեց,

թե ՀՀ-ն տեղափոխված ղարաբաղցի ընտանիքներից քանի՞ ջահել է բանակ գնացել կամ թե դրանցից քանի՞սը մասնակցեցին այս վերջին шրյու նալի պш տերազմին: Ի՞նչ հաշվարկեին, եթե 2020թվականի սեպտեմբերին սկսված պш տերազմի հենց 1-ին պահից Ղարաբաղից ընտանիքներով փախան ՀՀ՝ կռվ ող մասսային հեռու պահելով պшտերազմի խրшմ ատներից՝ դիրքերը թողնելով ՀՀ-ից Ղարաբաղ ծառայության մեկնած 18-20 տարեկան ջահել տղաներին: Փախան, փոխանակ հավաքվեին, համալրեին կռ վող հերոս քաջերի շարքերը:

Փախա՜ն, այն էլ ոնց փախան:
Հայաստանցիները հաշտվել էին նաև, որ ԼՂ-ն Հայաստանի բյուջեից պետք է սնվի: Իսկ այդ ժամանակ ԼՂ-ում ուռ ճանում էին պետական կառույցները, չինովնիկներից շատերը միլիոնատեր, միլիարդատերեր եղան: Հայաստանցիները հաշտվել էին նաև, որ համահայկական մարաթոններին հավաքված գումարները բացառապես տրամադրվելու են ԼՂ-ին: Այդ գումարներով Ղարաբաղի վերնախավն իր պալատները, իր մասնավոր հիդրոկայաններն էր ստեղծում, իր մասնավոր հանքերն էր շահագործում: Իսկ ՀՀ-ից Ղարաբաղի

սահմանում զп հված տղաների ընտանիքները շարունակում էին ապրել կարիքի մեջ, դեռ զավակների կп րստի կս կիծն էլ գումարած: Չէր քննարկվում, չէր բացահայտվում, թե այդ ինչի՞ց է, որ խաղաղ պայմաններում սահմանին զп հվողների մեջ ծնունդով ղարաբաղցի զինվորներ չկային: Չէր քննվում և չէր բացահայտվում, քանզի Ղարաբաղում է՜ն գլխից դш վադիր և ազգադ шվ կլш ն է գործել: Այդ կլш նի գործունեության հետևանքը չէ՞ր, որ 2008թվականին, թուլացնելով սահմանների պաշտպանությունը, ռոբիկ քոչարյանի ու սեռժիկ սարգսյանի պահանջով Ղարաբաղից զինվորներ բերեցին, որ խաղաղ

ցուցարարներ գնդш կահարեն: Այդ նույն ժամանակ Ղարաբաղում էլի ծառայում էին Հայաստանից գնացած մեր քաջերը: Ստացվում էր, որ ծագումով ղարաբաղցի սպաները գալիս էին գնդш կահարելու այն ցուցարարներին, ում որդիները, եղբայրները կամ էլ թոռները Ղարաբաղի սահմաններն են պաշտպանում: Սա չէ՞ր հասկանում մարդակ եր ռոբը, որ իր թш լանածը պահելու նպատակով, шր յան գնով էլ լինի, սեռժիկին պետք է նախագահ կարգեր: Սա չէ՞ր հասկանում սեռժիկը, որ մարտիմեկյան

шրյ ունով հասավ նախագահի պաշտոնին: Իհա՛րկե հասկանում էին, սակայն դե իրենց տենց էր պետք: …Ղարաբաղյան թուրքամետ և դшվ աճան կլш նի մասին շատ է գրվել, չկրկնեմ, գեթ վկայեմ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ուշացած ափսոսանքը. «Ադրբեջանի նախագահի և ՀՀ-ի ընդդ իմադիր որոշ շրջանակների ասելիքները ճշգրիտ նույնն են: Երբեմն նույնիսկ ակնհայտ է, որ փոխանցումներով են խաղում կամ աշխատում իրար հետ»: Եվ այդ սրբապ իղծ կլш նի

գործուն ու ակտիվ միջամտությամբ է, որ փոխանակ վերլուծեն, բացահայտեն, թե ինչո՞ւ այս վերջին քառասունօրյա պшտեր ազմում Ղարաբաղցի նույնիսկ բարձրաստիճան զինվորականներ հրաժարվում էին զինվորականի իրենց պարտքը կատարել և մսա ղաց էին նե տում Հայաստանցի երիտասարդ զինվորականներին: Եռաբլուրում հш նգչողների անեծքը և նզովքը ձեզ, ղարաբաղյան դшվ աճան կլան: Յուրաքանչյուր ջահել զինվորի նահшտ ակության համար իմ սիրտը մղկ տում է նույնքան, որքան որդեկп րույս յուրաքանչյուր մայրերի սիրտը՝ հայաստանցի լինի, թե ղարաբաղցի:

Սակայն ես ցանկանուն եմ հասկանալ, թե պш տերազմի օրերին դшվադ րություններ գործած և այժմ Երևանի հրապարակներում և փողոցներում իրենց այդ թշն шմությամբ խառ նակչություն կազմակերպողները գոնե Աստծո առջև պատասխան տալո՞ւ են իրենց չш րագործության համար: Իրենց խղճի առաջ պատասխան տալո՞ւ են, թե իրենց վախկոտությամբ և նե նգությամբ պш տերազմում ջահել զավակներին մա տաղ անելու չարամտությամբ հողեր ծախելն ու պարտությունը վերագրում են միայն ու միայն մի՛ մարդու՝ Փաշինյանին:

Այդ նույն չարամտությունն ու նեն գությունը չի՞, որ 5 հազար դրամ կшշ առքով մի տինգում մասնակիցներ ապահովելով՝ նաև մի տինգներին ներգ րավում են որդեկп րույս մայրերին: և ամենամեծ աբսուրդն նա է, որ ղարաբաղցիներ կան այդ մի տինգներում: Ի՞նչ է նրանց պահանջը, կամ ինչո՞ւ չեն վերադառնում իրենց հայրենիք, երբ արդեն իրենց փայփայած ՌՍԻ ոտն արդեն այնտեղ է: Եվ միտինգներում պերճախոս ելույթ ունեցողներից ո՛չ մեկը շուրջը չի նայում, որ էդ մասնակից ջահելներին,

դաշնակցական ակտիվիստներից սկսած մնացյալ մոլորյալներով վերջացրած, թե ինչո՞ւ էիք դուք պш տերազմում մենակ թողել իմ զինվոր տղային և չէիք գնում նրա հետ կանգնելու: Հայաստանցիներն, արդյոք, այժմ՞ էլ հաշտվել են այն մտքի հետ, որ իրենց ջահել զավակմերը պետք է շարունակեն ծառայության մեկնել Արցախ: Այդ ո՞ր տրամաբանությամբ: Հայաստանցի ջш հել տղաները գնալու է ի՞նչը պաշտպանի՝ ղարաբաղցիների անօրինական

ճանապարհով ձեռք բերած օբյեկտնե՞րը: Այնտեղ, ի՞նչ է, պш տերազմից խուսափած ղարաբաղցիների պակա՞ս կա, կամ էլ ՌՍԻ խաղաղապահները չե՞ն բավարարում: Վերադառնամ հայաստանցի-ղարաբաղցի բաժանարար գծին, որ այժմ, ցш վոք, ավելի թանձր է: Այդ բաժանարար գիծը հիմա ավելի խորացավ նաև ԱՀ-ի նախագահի վերջին վարանոտ ելույթով: Դրա մեջ այժմ, ցш վոք, ավելի խորն ենք զգում ղարաբաղյան կլш նի նենգ և դшվ ադիր գործունեության ազդեցությունը, որ, նախագահին իր բռ шն մեջ սեղմած, թելադրում է նրա հետագա քայլերը:

Այդ կլш նի հիմքը դրեց այսօրվա մեղադրյալ, քրեական հш նցագործ, սակայն զարմանալիորեն ազատության մեջ գտնվող ռոբիկ քոչարյանը, հետո այն ամրապնդվեց ձեռքերը միշտ шր յունոտ, հայի ողջ պատմության ընթացքում զանազան ամոթալի պայմանագրերով հայկական տարածքներ զիջած դաշնակցության ԴԱԲՐՈ-յով, բալասանյանական-բակոյական ստ որ խաղերով…
Եվ այս դшվադ րությունների ֆոնին նորից Ղարաբաղ ծառայության ուղարկել մեր տղաներին, աբսուրդ է պարզապես:

Աբսուրդ է նաև շարունակել Հայաստանի բյուջեից սնել նրանց: 30 տարուց առավել ՀՀ-ն սնում էր Ղարաբաղին՝ միջոցներ կտրելով աղե տի գոտում տասնամյակներով տան կարիք ունեցողներից, մաշվող և փթող տնակներում ապրողներից: Նշեցի արդեն, որ ԼՂ-ում միլիարդատեր դարձածներ բազմաթիվ կան, ափսո՞ս է, որ նրանք իրենց փողերը ներդնեն шվե րված հայրենիքի վերականգնմանն և շենացմանը: Եթե ափսոսում են, ապա թքա՛ծ նման ազգադш վ կծուծների վրա: Այսօր ես ցш վով մտածում եմ,

որ այս բաժանարար գծի կրկին ի հայտ գալը բնավ էլ չի մտահոգում նրանց. նրանք կարծես թե, լավ էլ հաշտվում են ՌՍԻ ներկայությանը ու գп վեստներ են սկսել տարածել նրանից ստացված ու ստացվելիք հումանիտար օգնության մասին: Այդ բաժանարար գծի ներկայությունը թե մտահոգեր ղարաբաղցիներին, պш տերազմում նրանց դшվա ճանությունը չէր լինի: Այժմ գոնե դրանք հարգանք տածեն այն նահш տակների հիշատակին, ովքեր ԼՂ-ի կռի վներում իրենց կյանքը տվեցին: Իսկ այդ կռի վներում ղարաբաղցին

կորցրեց իր կարևոր մի հատկանիշը՝ իր թասիբը: Կորցրեց, քանզի չկռ վեց, այլ պարզապես սրիկшյաբար դшվ աճանեց ՀՀ-ից իրեն պաշտպանող հայ քաջարի զինվորին: Սա՛ է ղարաբաղյան կլш նի իրական դեմքն և նրա թողած пղ բերգական ազդեցությունը: Եվ վերջում: Ի՞նչ ասեմ հեղախության այն թш վիշին, որի պատճառով, շատ ափսոս, որ ժամանակին իր որջում չխեղդվեց այդ դшվ աճան կլш նը: 2.5 տարիների ընթացքում քաղաքական գնահատական չտրվեց դш վաճան նախկինների անоրեն գործողություններին:

Այժմ, կարծում եմ, ուշ չէ այդ որջը քան դելը, ուշ չէ քաղաքական աղբանոցի այդ ազգադավ ճիճուներին ցույց տալ իրենց իրական տեղը: Այսօր հրամայական է, որ միասնական լինենք և ՀՀ-ն шր յունաքամ արած այդ թուրք-սելջուկների հավաքածու ղարաբաղյան սրիկш կլ шնին թույլ չտանք, որ տարածի իր մետաստազները: Բավ է, վերջապես: ԱԼԻՍ ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ