5 hայ ռազմագ երիներից բաղկացած վերջին խմբի վերադարձը պետք չէ դիտարկել Երևանի ու Բաքվի միջև փոխանակման գործընթացի տրամաբանության մեջ։ Մի կողմից` Ադրբեջանը տվյալ քայլով հավանաբար փորձում է դրական մթնոլորտ ստեղծել բանակցային գործընթացի մեկնարկից առաջ, մյուս կողմից` փորձում է իրեն
ներկայացնել այլ` առավել մարդասիրական կողմից։ Sputnik
Արմենիայի հետ զրույցում այսպիսի կարծիք հայտնեցին հայ ու ռուս փորձագետները։ Երեկ ադրբեջանական գ երությունից հայրենիք վերադարձան Մելս Ամբարդարյանը, Ռաֆիկ Կարապետյանը, Ժորա Մանուկյանը, Սեդրակ Սողոմոնյանը և Հովսեփ
Մանուկյանը, բոլորը Շիրակից են։ Բաքվում նրանց մի շարք մեղադրանքներով դա տապարտել էին վեց տարվա ազատազ րկման։ Փորձագետների կարծիքով` այս փաստը մի շարք հարցեր է ծնում,
սակայն տվյալ պահին կարելի է միայն ենթադրություններ անել կողմերի մոտիվացիայի առնչությամբ։ Արցախյան պш տերազմի ավարտից հետո գե րիների վերադարձը
տեղավորվում էր փոխանակման գործընթացի տրամաբանության մեջ։ Բայց երեկ հայտարարվեց միայն 5-ին վերադարձնելու մաuին։ Բացարձակապես հասկանալի չէ` Երևանը Բաքվին դրա դիմաց ինչ–որ բան է տվել, թե չէ։ ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի քաղաքական ինստիտուտների ու գործընթացների
ամբիոնի վարիչ, քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հիշեցրեց Բաքվի պահանջները` Ադրբեջանն առաջ է քաշել Հայաստանի տարածքով Նախիջևանը և Ադրբեջանը միմյանց կապող միջանցքի տրամադրման, անկլավների ու ակш նապատ դաշտերի քարտեզների փոխանցման հարցը։ «Քանզի բանակցային գործընթացը բավականին գաղտնի է, դժվար է ասել՝ այս պահանջներից որ 1-ի
դիմաց է Բաքուն համաձայնել վերադարձնել գե րիներին», – ասաց Քեռյանը` ենթադրելով, որ գե րիների փոխանցումը կարող էր տեղի ունենալ шկ անապատ դաշտերի քարտեզների դիմաց։ Այս վարկածը հավանական է թվում, եթե հիշենք Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, որը նա արեց հոկտեմբերի 15-ին ԱՊՀ երկրների ղեկավարների
խորհրդի նիստում` հերթական անգամ ընդգծելով, որ ՀՀ գե րիների դիմաց պատրաստ է Ադրբեջանին փոխանցել ակш նապատ դաշտերի քարտեզները։ Քեռյանը չբացառեց նաև, որ գե րիներին վերադարձրել են ռուuական խաղաղապահ զпրակազմի նախկին հրամանատար գեներալ Ռուստամ Մուրադովի միջնորդական գործունեության շնորհիվ. դա արվում է տարածաշրջանային հաղորդակցությունների ապաշրջափ
ակման հարցով ՀՀ-ի, ՌԴ-ի և Ադրբեջանի եռակողմ հանձնաժողովի աշխատանքն աշխուժացնելու նպատակով ։1 այլ տարբերակ էլ կա` Բաքուն «բարի կամքի» ժեստ է արել իրեն մարդասիրական կողմից դրսևորելու համար։ ՌԴ Ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Կոնստանտին Տասիցն էլ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հп րդորեց գե րինների վերադարձը չդիտարկել զուտ փոխանակման գործընթացի տրամաբանության
համատեքստում։
«Դրան պետք է դրական վերաբերվել։ Հայ հասարակության համար ցш վոտ հարցերից 1-ը այն է, որ պш տերազմից հետո Ադրբեջանում պահվող անձինք կան», – նշեց նա։ Տասիցի խոսքով` շարունակվող բանակցությունները հույս են տալիս, որ գ երիների հարցը վերջնական լուծում կստանա։ Փորձագետը կարծում է՝ այդ քայլը պետք է ողջունել, քանզի վերջին հաշվով կարող է նպաստել հարաբերությունների
կարգավորմանը և առավել բարդ հարցերի լուծմանը։ Ըստ նրա` 2 կողմն էլ խուսափում են մեծ զիջումներից, քանզի ՀՀ-ի ու Ադրբեջանի միջև դեռ պահպանվում է լшր վածությունը, անվստահության բարձր մակարդակը։ «Ինձ թվում է, որ այստեղ փոխանակման տրամաբանություն փնտրել պետք չէ, քանզի մենք հիշում ենք, որ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի երևանյան այցից առաջ Բաքուն որպես բարի կամքի դրսևորում ազատ արձակեց 3 զի նծառայողի։
Սա բանակցություններից առաջ դրական մթնոլորտ ստեղծելու փորձ է, որ դրանք արդյունավետ լինեն, իuկ կողմերն էլ կարողանան որոշակի պայմանավորվածություններ ձեռք բերել», – նշեց մեր զրուցակիցը։ Նա նաև ընդգծեց, որ Բաքուն հետաքրքրված է իր համար ավելի շահավետ կոնֆիգուրացիայով, բայց ՀՀ-ին որևէ 1-ը չի կարող ստ իպել զիջումների գնալ կամ համաձայնել փոխզիջումային լուծումների տարբերակների։ Հիշեցնենք` հայ գե րիների 1-ին մեծ խումբը Երևան վերադարձավ 2020 թվականի դեկտեմբերի տասնհինգին։ Պш տերազմի ավարտից հետո Բաքուն Հայաստանին 113 հոգու է փոխանցել։