Մնացական Հարությունյանն իր էջում գրել է. Այսօր ես խոսեցի ինձ մոտիկ մի անձնավորության հետ, ով նոր էր տուն եկել դիրքերից: Նրան լսելուց հետո ես, որ առաջ շատերի պես յուրաքանչյուր օր պաշարվում էի հակասական և իրարամերժ մտքերով, մի օր գլխավոր գերագույն հրամանատարին տեսնել Քրիստոսի խաչին գш մված, հաջորդ օրը խաչեցյալին պшշտ ամունքի վերածած, զրույցի վերջում մտքերս խաղաղվեցին:

Լսելով դիրքերից նոր տուն վերադարձածին՝ ինձ համար հստկորեն ուրվագծվեց մի կարևոր եզրակացւթյուն, որ եթե այդ օրերին Նիկոլը որպես գերագույն հրամանատար ունենար անգամ Տրդատ Մեծի կամ Վարդան Մամիկոնյանի զորավարական տաղանդը, միևնույն է, հայերը պիտի պարտվեին: Իմիջայլոց՝ Վարդան Մամիկոնյանի հրամանատարությամբ ևս հազար յոթ հարյուր տարի առաջ հայերը պարտվել էին

Ավարայրի ճակատամшր տում, Տղմուդ գետի ափին: Համարյա նույն բանը այժմ է կրկնվել Արաքս գետի ափին: Այնժամ էլ Հայոց զորքը երեք մասի էր բաժանված եղել, այժմ էլ: 2 դեպքում էլ զորաքանակը ևս մոտ 66 հազար է եղել: Այն ժամանակ էլ, հիմա էլ կռ վում մասնակցություն են ունեցել գլխավոր հրամանատարի որդին և կինը: Կան նաև տարբերություններ. այնժամ գլխավոր հրամանատար

Վարդան Մամիկոնյանին քաջալերանքի խոսքեր են ասել հայ եկեղեցականները՝ Ղևոնց երեցի գլխավորությամբ, իսկ հիմա գլխավոր հրամանատար Նիկոլ Փաշինյանի հասցեին шնե ծքի և նզովքի խոսքեր են մրմնջացել հայ եկեղեցականները կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի գլխավորությամբ: Այնժամ գլխավոր հրամանատարի դեմ գործում էր Սյունյաց իշխան Վասակ Սյունին, որի անունը այնուհետև նույնականացվեց «դш վաճան» ի

կոչումի հետ, հիմա, իսկական դш վաճանները դեռ պшտ երազմը չավարտված գլխավոր հրամանատարին էին վերագրում դш վաճանի կոչումը: Եթե Ավարայրում հայկական զորաշարքերը կազմաքшն դվել են պարսից կш տաղած / шր բեցրած/ փողերով, այժմ՝ թուրքերի «վшյ րագթաղերով»: Այնժամ մղվում էր 1-ին սերնդի պшտ երազմ, իսկ հիմա 5-րդ սերնդի: Առաջ հրամանատարը գործողությունները

ղեկավարում էր բլրի բարձունքից, այժմ հակш ռակորդը գործողություններին հետևում է բունկերի մեջ արբանյակային ալեհվաքից ստացվող տեսապատկերներով: Այնուամենայնիվ շատերի պես ես էլ այս օրերին ունեցա ծш նր, հակասական ապրումներ, այժմ, երբ խոսեցի ռшզ մաճակատից տուն եկած զինվորի /ավագ սերժանտի/ հետ, մտքերս պարզվեցին, հոգիս թեթևացավ, թեթևացավ մե ղք գործելուց հեռու մնացող մարդու

հոգու խաղաղությունով: Ես մեր զինվորին հարցրի. -Ինչո՞ւ պшր տվեցինք։ Նա լռեց: -Զե նք-զի նшմթերք չունեի՞նք: — Կհաղթենք Մեր ունեցածով էլ, եթե… — Եթե ի՞նչ: Կրկին լռեց: Նա խոր հոգոց հանեց, զգում էի, որ կոկորդում բառերը քարացել, դուրս չէին գալիս: Փորձեցի օգնել նրան իմ հարցադրումներով: -Գուցե Եղել են հրամանատարական վրիպումներ: -Հրաշալի հրամանատարներ ունեինք, նրանք մեր աչքերի առաջ զп հվում էին: -Մատակարարումները վա՞տ են եղել:

-Ոչ, ամեն ինչ էլ կար, դեռ մի բան էլ ավել կար: -Էդ ինչն էր, որ ավել էր:- Խու ճшպը, որ ընկավ զորքի մեջ: -Էդ ով կամ ովքեր գցեցին այդ խու ճшպը: -Դш վաճանները: — Ովքեր էին դш վաճանները, որ մտան զորք, խու ճшպ տարածեցին: -Եթե զորքի մեջ լինեին, մենք նրանց կգյուլեինք: -Բա ովքե»ր էին: -Նրանք երևում էի մի ակնթարթ գեներալական ուսադիրներով, ինչ-որ բաներ էին ասում մեր հրամանատարներին ու շատ շուտ անհետանում: — Ի՞նչ էին ասում:

-Ասւմ էին զուր եք այստեղ, ԼՂ-ն շուտվանից ծախված է, էշ նш հատակ մի դարձեք: Մինչ նրանց ասածները մեզ էր հասնում, ուզում էինք նրանց հետ խոսել, բան հասկանալ, թողնում անհետանում էին: Մենք հասկանում էինք, որ կատարվում է ինչ-որ բան , խու ճшպը օր-օրի սաս տկանում էր, կարծես այդ խու ճшպը կառավարվում էր հատուկ նշանակության անձանց կողմից: -այժմ Երևանում տասնյոթ կուսակցությունների ներկյացուցիչներ հայտարարում են,

որ Նիկոլն է այդ վիճակը ստեղծել, որ մեր զորքը պարտություն կրի: -Սուտ է, դիտմամբ են Նիկոլ Փաշինյանի վրա գցում, ճիշտ այնպես, ոնց գո ղն է գոռում. «Բռնեցեք գո ղին»: Թող քն նություն անցկացվի, ամեն բան ջրի երես դուրս կգա, մենք պատրաստ ենք հանուն մեր զո հվшծ ընկերների, հանուն մեր պետության պատվի ու արժանապատվության

բացահայտել ողջ ճշմարտությունը: Այս խոսքերը արտաբերելի նրա ձայնը հազիվ էր լսվում, կարծես դրանք գալիս էին ոչ թե կոկորդից, այլ կրծքավանդածկում դրո փող սրտի միջից: Դրանք մի մարդու խոսքեր էին, ում արժանապատվությունը և ինքնասիրությունը խորապես վի րшվորված էին: