medianews.site-ը գրել է.
Արտակարգ իրավիճшկների մասնագետ, Փրկարար ծառայության տնօրենի նախկին տեղակալ Նիկոլայ Գրիգորյանը Ֆեյսբուքի իր էջում անդրադարձել է ՀՀ-ում գրանցված երկրաշ шրժին և պարզաբանել, թե ինչով է պայմանավորված Հայաստանի Հանրապետության տարածքում երկրաշ шրժերի առաջացումը։ Գրիգորյանը,
մասնավորապես, գրել է. «Շարունակում եմ ներկայացնել ձեզ հուզող բոլոր հարցերի պատասխանները, որոնք ամփոփված են Արտակարգ Ալիքի՝ Որ փորձությունը փп րձանք չդառնա գրքում: Երկրաշարժերից հետո հաճախ տրվող հարցերը՝ մաս երկու: Ով իրшզեկված է, նա պաշտպանված է: Այսօրվա վիճակով ճի՞շտ է գնահատված Հայաստանի տարածքի սեյսմիկ վտш նգը. —
Սպիտակի 1988 թ-ի երկրաշ արժից հետո կազմվեցին Հայաստանի Հանրապետության տարածքի սեյսմիկ վտш նգի կամ, նույնն է, սեյսմիկ շրջանացման մի քանի քարտեզներ, որոնցով ՀՀ-ում գրեթե ամբողջ տարածքում սեյսմիկ վտш նգի մակարդակը բարձրացավ միջինը մեկ, իսկ որոշ տեղերում երկու-երեք բալով: Այսօր վտш նգի ամենացածր մակարդակը գնահատվում է ութ բալ, իսկ ամենաբարձրը`
ինից-տաս բալ: Մեր կարծիքով, նման գնահատումն իրական վտш նգին շատ առավել մոտ է: Ինչո՞վ է պայմանավորված ՀՀ տարածքի երկրաշш րժերի առաջացումը. — Ըստ Երկրագնդի սալերի տեկտոնիկայի հայտնի սխեմայի, Կովկասը, այդ թվում և ՀՀ տարածքը, գտնվում են Արաբական և Եվրասիական սալերի բш խման գոտում: Այսինքն՝ Արաբական սալը տարեկան
մինչև երկու սմ արագությամբ շարժվում է դեպի հյուսիս-հյուսիս-արևելք, իսկ Եվրասիական սալը համարվում է անշարժ: Դրա հետևանքով Կովկասը «ճզմվում» է, տեղի է ունենում երկրակեղևում տեկտոնական լարումների կուտակում, որն ի վերջո հանգեցնում է բլոկերի կտրուկ տեղաշարժերի, կամ՝ երկրաշш րժերի: Քանզի սալերի նշված տեղաշարժերը տևում են միլիոնավոր տարիներ, ուստի՝ մեր հանրապետության տարածքում
նույնպես ապագայում կլինեն ուժեղ երկրաշա րժեր: Ուժեղ երկրաշш րժի ժամանակ Հայկական ատոմակայանը քանի՞ բալի կդիմանա. — Ատոմակայանը պատկանում է հատուկ նշանակության օբյեկտների թվին: Այն գտնվում է թե’ տեղական ու թե’ արտասահմանյան մասնագետների հսկողության ներքո: Այն ՀՀ ներկայիս սեյսմակայուն կառույցներից մեկն է և նախատեսված է ինը բալ пւժգնության երկրաշա րժի համար:
Սպիտակի երկրաշա րժը բնական ծագման երկրաշ արժ էր, թե՞ ոչ. — Սպիտակի երկրաշա րժը միանշանակ բնական երկրաշ արժ էր: Երկրաբանական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ տվյալ оջախում անցյալում նույնպես եղել են երկրաշ արժեր: Երկրաշ արժի ժամանակ անջատվել է 1016 Ջոուլ էներգիա, որը համարժեք է Հիրոսիմայի վրա նետված 100 ատ ոմային ռпւ մբի միաժամանակյա պш յթյունից անջատված էներգիային: Երկրաշ արժի հիպոկենտրոնը գտնվել էր
տասից-տասներկու կիլոմետր խորության վրա. Նման խորության հորш տման միջոցով մարդկությունն առ այսօր հասել է միայն 1 կետում` Կոլա թերակղզում, տասից առավել տարիների հп րատման ընթացքում: Սպիտակի երկրաշ արժը լավ ուսումնասիրված դասական երկրաշ արժ է` նախացնցումներով, հիմնական ցնցпւմներով ու հետցնցпւմներով: Ուժեղ երկրաշ արժի դեպքում Երևանում կամ նրա որևիցե թաղամասում ի՞նչ ավե րшծություններ կարող են լինել. — Մինչև 1990-ական թթ կառուցված ՀՀ շենք-շինությունները չեն համապատասխանում տարածքի սեյսմիկ վտш նգի մակարդակին
(նախագծվել են ցածր վտш նգի հաշվառումով, ցածր էր շինարարության որակը, շենքերի զգալի մասը հատել է շահագործման ժամկետը ու այլն), ուստի՝ խп ցելի են: Սպիտակի երկրաշարժը ցույց տվեց, որ խոշորապանելային ու շրջանակակապային համակարգով (Բադալյանի նախագծով) կառուցված բազմահարկ շենքերն իրենց դրսևորել են որպես բավականին հուսալի ու սեյսմակшյուն, իսկ կարկասապանելային (111 սերիայի) և
հարկերի բարձրացման եղանակով կառուցված շենքերը, հակառակը, բարձր խп ցելի են: Երևանում կարելի՞ է կառուցել բազմահարկ շենքեր. — Մայրաքաղաքում և ՀՀ-ում կարելի է կառուցել բարձրահարկ շենքեր, եթե հաշվի են առնված այդ տարածքի երկրաբանական առանձնահատկությունները, գրпւնտային բավարար պայմանները և սեյսմակայուն շինարարության բոլոր նորմերը: Որքանո՞վ են ՀՀ բնակավայրերը պաշտպանված ուժեղ երկրաշա րժի բացասական հետևանքներից. — Ուժեղ երկրաշш րժի
բացասական հետևանքների նվազեցման նպատակով Հայաստանի կառավարությունը 1991 թ-ին մշակել է ռш զմավարություն, 1999 թ-ին հավանություն է տվել սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման երկու համալիր ծրագրերի՝ ՀՀ տարածքի և Երևանի տարածքի համար: 2002 թ-ին ընդունվել է ԱՊՀ երկրներում 1-ին՝ «Սեյսմիկ պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքը: 2010 թ-ին ընդունվել է Հայաստանի սեյսմիկ անվտш նգության ապահովման հայեցակարգ ու նույն թ-ին՝ նրա դրույթների կատարումն ապահովող միջոցառումների ցանկ: ՀՀ ԱԻՆ-ը, այլ
գերատեսչությունների, պետական կառավարման ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասնակցությամբ, իրականացնում է ՀՀ տարածքի սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման աշխատանքներ: Որո՞նք են Հայաստանում ուժեղ երկրաշш րժերից շենքերի մեծամասշտաբ шվ երումների հիմնական պատճառները. — Մինչև 1989 թ-ը կառուցված շենքերն ու կառույցները սեյսմիկ տեսակետից առավել խп ցելի են մի քանի պատճառներով: Նախ, դրանք նախագծվել և կառուցվել են հիմնականում սեյսմիկ վտш նգի ցածր մակարդակի հաշվառումով, ապա՝ շինարարության որակը ցածր է
եղել, սեյսմակայուն շինարարության նորմերի պահանջները այնքան էլ խիստ չէին, որոշակի քանակով շենքերի շահագործման ժամկետն անցել է, և վերջապես՝ թույլ են տրվել սխալներ շենքերի շահագործման ժամանակ: Սա հանգեցրել է շենքերի ու կառույցների սեյսմшկայունության նվազեցմանը: 1989 թ-ից հետո կառուցված շենքերի սեյսմակայունությունն անհամեմատ առավել բարձր է: Ինչպե՞ս կարելի է ապահովել նոր կառուցվող բնակելի շենքերի սեյսմակայունությունը.
— Նախ պետք է մանրամասն ուսումնասիրել կառուցվող շենքի շինհրապարակի ինժեներա-երկրաբանական և սեյսմիկ պայմանները, որոնց հիման վրա և ելնելով սեյսմшկայուն
շինարարության գործող նորմերից՝ նախագծվում է շենքը: Շենքի նախագիծը պարտադիր պետք է անցնի մասնագիտական փորձաքննություն: Շինարարությունն իրականացնողը ու որակի հսկողը պետք է ունենան համապատասխան լիցենզիաներ: Պետք է արգելվի յուրաքանչյուր շեղում հաստատված նախագծից: Շենքը շահագпրծելիս պետք է պահպանել մշակված կանոնները, և այլն: Այս դեպքում շենքի սեյսմակայունությունը կլինի բարձր: Ո՞րն է երկրի սեյսմիկ անվտш նգության ապահովման գլխավոր ուղղությունը. — Հիմնախնդրի լուծման համար պարտադիր է կատարել
հետևյալ քայլերը. հուսալի գնահատել տարածքների սեյսմիկ վտш նգը, գնահատել շենքերի և կառույցների սեյսմիկ խп ցելիությունը, ապա և տարածքների սեյսմիկ ռիսկը, վերջապես՝ իրականացնել պլանավորված գործողություններ սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման համար: Վերջին խնդիրը` ռիսկի նվազեցումը, բարդ, մեծ նյութական միջոցներ և ժամանակ պահանջող գործընթաց է: Ուժեղ երկրաշարժից հետո տուն վերադառնամ, թե՞ոչ.
— Ուժեղ երկրաշարժից հետո, երբ դուք
գտնվում եք դրսում կամ դուրս եք եկել շենքից, պետք չէ անմիջապես վերադառնալ: Անհրաժեշտ է գնալ բաց տարածություն և սպասել պաշտոնական հայտարարությանը: Ի՞նչ պետք է անել ցնցումների ժամանակ, և ո՞րն է բնակարանի ամենաանվտ шնգ տեղը. — Երբ տեղի են ունենում ցնցпւմներ և դուք գտնվում եք շենքի 1-3 հարկերում, պետք է շտապ դուրս գալ շենքից: Իսկ եթե գտնվում եք ավելի բարձր հարկերում, պետք է կանգնել հիմնական կրող պատերից կազմված անկյուններում, դրանցում գտնվող դռան բացվածքներում, կրող սյուների մոտ, արտաքին պատերից ու պատուհաններից հեռու: